Kredyt, zwłaszcza taki długoterminowy, jakim jest kredyt hipoteczny najczęściej zaciąga optymista. I trudno, żeby było inaczej, skoro jest to kredyt często związany z wielkimi zmianami, jak na przykład założenie rodziny, i koniecznością kupna pierwszego mieszkania w życiu. W tej sytuacji mniej optymizmu wykazuje bank – kredytodawca, ponieważ w jego żywotnym interesie leży maksymalne ograniczenie ryzyka związanego z udzielonym kredytem hipotecznym. Służy temu nie tylko wnikliwe badanie zdolności kredytowej i historii kredytowej składającego wniosek kredytowy klienta, ale także wymóg ubezpieczenia kredytu przez kredytobiorcę.
Oprócz wymogu wykupienia polisy ubezpieczeniowej przez kredytobiorcę, bank zabezpiecza swoją wierzytelność przede wszystkim hipoteką na nieruchomości, na którą udziela kredytu hipotecznego.
Praktyka pokazuje, że wielu kredytobiorców nie liczy się np. z utratą pracy w przyszłości, czy z nieszczęściami, jakie mogą być jego udziałem, jak nieszczęśliwe wypadki, choroba lub nawet śmierć bliskich kredytobiorcy, czy jego samego. Ostrożniejszy kredytobiorca liczy się jednak z takimi niechcianymi zaszłościami i próbuje przed nimi zabezpieczyć siebie i swoich najbliższych. Zdarza się, że w wyniku śmierci kredytobiorcy, zaciągnięty przez niego kredyt hipoteczny przechodzi na jego spadkobierców. Dobrze, jeśli rodzina jest w stanie podjąć spłatę kredytu hipotecznego, zatrzymując obciążone hipoteką mieszkanie. Gorzej, jeśli traci zdolność kredytową i wierzyciel podejmie kroki w kierunku zaspokojenia swojej wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Jak z tego widać, przezorny, czyli mniej optymistycznie spoglądający w przyszłość kredytobiorca kredytu hipotecznego, powinien siebie i bliskich zabezpieczyć przed utratą mieszkania bądź przez wykupienie dodatkowego ubezpieczenia, bądź przez systematyczne tworzenie poduszki finansowej z możliwych do uzyskania oszczędności.
O czym powinien pamiętać kredytobiorca zaciągający kredyt hipoteczny?
Oprócz wykazania się przezornością w zabezpieczeniu siebie i swoich bliskich przed skutkami niechcianych zdarzeń, jakie mogą spowodować zakłócenia w regularnym spłacaniu kredytu hipotecznego, kredytodawca powinien wiedzieć, że istnieje kilka sposobów na uniknięcie lub znaczne ograniczenie szkodliwości skutków nieprzewidzianych i niekorzystnych zdarzeń.
Jednym z tych sposobów są wakacje kredytowe. Może z nich skorzystać kredytobiorca, który stracił na pewien okres zdolność kredytową w wyniku utraty pracy albo choroby, która na pewien czas ogranicza mu możliwość uzyskiwania dochodów. Może on wtedy wystąpić do banku z wnioskiem o udzielenie wakacji kredytowych, czyli zawieszenie spłat na jakiś okres czasu. Długość okresu, na który bank jest skłonny udzielić kredytobiorcy wakacji kredytowych jest zależna od wewnętrznych uregulowań każdego banku i na ogół wynosi od 1 do 6 miesięcy. W żadnym wypadku wakacje kredytowe nie znaczą, że bank ze swoich należności rezygnuje. Kredytobiorca będzie je musiał spłacić wraz z dodatkową opłatą za udzielenie wakacji kredytowych.
Kredytobiorca borykający się z przejściowymi trudnościami z regularnym spłacaniem zobowiązania może także skorzystać z karencji kredytowej, która polega na zawieszeniu spłaty części kapitałowej raty kredytowej i spłacaniu tylko części odsetkowej.
Kolejnym instrumentem łagodzącym skutki pogorszenia się zdolności kredytowej może być kredyt konsolidacyjny kumulujący kilka rat w jedną.